เรารู้สึกโกรธเมื่อทำอะไรแล้วไม่ได้ดั่งใจ รู้สึกเศร้าเมื่อต้องลาจากคนที่รัก มีความสุขเมื่อได้ทำในสิ่งที่ชอบ หรือกลัวเมื่อต้องไปในสถานที่ที่ไม่คุ้นเคย อารมณ์ที่เกิดขึ้นนั้น ล้วนมาจากสิ่งภายนอกที่เข้ามากระทบตัวเรา ทำให้สมองเกิดการประมวลผล จนเกิดเป็นความรู้สึก เกิดการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย และมีแนวโน้มที่จะแสดงอะไรบางอย่างมากมาย จนกลายเป็นพฤติกรรมออกมา
.

แล้วจริงๆ อารมณ์คืออะไร?
อารมณ์เป็นภาวะที่เกิดขึ้นช่วงสั้นๆ ชั่วคราว เพื่อที่จะตอบสนองต่อสถานการณ์ ณ ตอนนั้น เพื่อช่วยให้เราปรับตัวได้ตามสิ่งที่เปลี่ยนแปลงไป นอกจากนี้อารมณ์ยังเป็นแรงจูงใจอย่างหนึ่ง ทำให้เรายังคงทำพฤติกรรมต่างๆ ต่อไปได้ และให้ feedback กับเราว่าสิ่งที่กำลังทำอยู่มันคืบหน้าไปถึงไหนแล้ว
.

มีนักจิตวิทยาหลายคนได้แบ่งอารมณ์เป็นมิติต่างๆ หนึ่งในนั้นคือ Paul Ekman นักจิตวิทยาเจ้าของทฤษฎีเรื่องอารมณ์ของมนุษย์ที่สามารถรับรู้ด้วยการแสดงออกทางใบหน้า กล่าวว่า มี 7 อารมณ์ที่เป็นพื้นฐานของมนุษย์ ซึ่งมีความเป็นสากลเพราะสามารถเข้าใจได้จากการแสดงออกทางสีหน้า
7 ประเภทอารมณ์พื้นฐาน ได้แก่…

#โกรธ (Anger)

เป็นหนึ่งในอารมณ์ที่ทรงพลังที่สุด สามารถเกิดได้จากความขัดแย้ง การถูกแทรกแซง การถูกตัดสินอย่างไม่ยุติธรรม ถูกทำร้ายทางร่างกายหรือจิตใจ ซึ่งอารมณ์โกรธสามารถเกิดขึ้นได้พร้อมๆ กับความกลัว และขยะแขยง

#ขยะแขยง (Disgust)

เกิดได้จากการรับรู้ผ่านประสาทสัมผัส เช่น ได้กลิ่นที่เหม็น กินอาหารที่ไม่ชอบ เป็นต้น ซึ่งอาจเกิดการแสดงออกทางร่างกายได้ คือ การอาเจียน ย่นจมูก เบะปาก ขมวดคิ้ว

#กลัว (Fear)

เป็นอารมณ์ที่สำคัญในการอยู่รอดของมนุษย์ เมื่อเจอกับสิ่งที่อันตราย ความกลัวจะเกิดขึ้นและร่างกายจะทำงาน ทั้งหายใจถี่ขึ้น หัวใจเต้นแรง ตาเบิกกว้างกว่าปกติ ความกลัวจะทำให้เราตระหนักและรับรู้ว่าเกิดอันตรายขึ้นและต้องรับมือกับมัน นอกจากนี้ความกลัวยังเชื่อมโยงกับความวิตกกังวล และการตอบสนองแบบ Fight-or-flight response ซึ่งคือ ปฏิกิริยาตอบสนองเมื่อตกอยู่ในอันตราย โดนโจมตี หรือมีภัยคุกคาม เพื่อที่จะอยู่รอดต่อไป

#มีความสุข (Happiness)

คือ อารมณ์ทางบวกที่ทุกคนอยากมีมากที่สุด เป็นภาวะที่บุคคลพึงพอใจ เพลิดเพลินกับอะไรบางสิ่ง และเป็นสัญญาณของการมีสุขภาวะที่ดี บนใบหน้าจะมีรอยยิ้ม บางครั้งตาหยีเป็นสระอิ รู้สึกผ่อนคลาย น้ำเสียงที่พูดก็สามารถบ่งบอกได้ว่ามีความสุขจริงๆ โดยส่วนมากแล้ว ความสุขที่คนส่วนใหญ่คิดจะเห็นได้ชัดเจนจากปัจจัยภายนอก เช่น ได้รับการขึ้นเงินเดือน ได้ซื้อเสื้อผ้าใหม่ เป็นต้น

#เศร้า (Sadness)

จะโดดเด่นตรงที่เป็นสภาวะของการรู้สึกผิดหวัง เสียใจ สิ้นหวัง ไม่สนใจในเรื่องราวต่างๆ รวมถึงอารมณ์หน่วงๆ และมันยากที่จะควบคุมอารมณ์นี้ การที่สังเกตว่าเรากำลังมีอารมณ์เศร้า คือ ความ
เงียบที่เกิดขึ้น การเสียน้ำตาร้องไห้ ไม่อยากยุ่งเกี่ยวกับใคร เฉื่อยชาและเมินเฉย ระดับความรุนแรงจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของความเศร้าที่มากระทบจิตใจ และวิธีจัดการกับความเศร้าก็จะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล

#ประหลาดใจ (Surprise)

เป็นอารมณ์ที่เป็นได้ทั้งทางบวก ทางลบ หรือจะกลางๆ ก็ได้ ประหลาดใจเป็นอารมณ์ที่จะตอบสนองต่อสิ่งที่ไม่คาดคิด ลักษณะที่สังเกตได้คือ ยกคิ้วขึ้น เบิกตากว้าง เปิดปาก และอาจมีการกรีดร้องด้วยความตกใจกลัว หรือดีใจ แล้วแต่สถานการณ์ที่เกิด และยังเชื่อมโยงกับ Fight-or-flight response เช่นเดียวกับอารมณ์กลัวอีกด้วย

#ดูถูกเหยียดหยาม (Contempt)

เป็นอารมณ์ที่ Ekman ได้เพิ่มขึ้นมาใหม่ โดยเกิดจากการที่เรารู้สึกว่าตัวเองอยู่เหนือจากบุคคลอื่นในเรื่องต่างๆ หรือเป็นการแสดงออกต่อสิ่งที่เราไม่ชอบ การดูถูกเหยียดหยามมีความคล้ายกับขยะแขยง แต่จะต่างกันที่การดูถูกเหยียดหยามจะรู้สึกว่าเราอยู่เหนือกว่าอีกสิ่งหนึ่ง แต่ขยะแขยงจะถูกกระตุ้นโดยประสาทสัมผัสต่างๆ

.

ในทางจิตวิทยา ทุกอารมณ์ที่เกิดขึ้นล้วนมีประโยชน์ต่อมนุษย์ ไม่มีอารมณ์ไหนที่แย่ที่สุด หรือดีที่สุด เพราะทุกอารมณ์ทำให้รู้ว่า เราควรจะทำหรือไม่ทำสิ่งไหน แล้วจะเดินหน้าจัดการกับมันต่ออย่างไร เช่น เกิดอารมณ์โกรธ เพราะถูกรบกวนจนทำงานไม่ได้ตามเป้าหมาย การจัดการกับอารมณ์จะช่วยให้เราคิด หาวิธีที่จะเอาชนะกับข้อจำกัดนั้นๆ หรืออารมณ์กลัวเมื่อเจอสถานการณ์ที่อันตราย ไม่น่าไว้วางใจ การจัดการกับอารมณ์จะช่วยให้เราป้องกันตัวเองจากอันตรายนั้น หรือหลีกหนีเพื่อความอยู่รอดนั่นเอง
.

หากเพื่อนๆ ยังพบว่าตนเองมีปัญหาในด้านการจัดการกับอารมณ์โดยที่เราเองก็ควบคุมมันไม่ได้ รวมถึงการอยากที่จะพัฒนาตัวเองให้มีสุขภาวะที่ดี อูก้าอยากชวนให้เข้ามาพูดคุยปรึกษากับจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาผ่านแอปพลิเคชัน ooca ได้เลย อูก้าจะยินดีดูแลจิตใจและรับฟังเสมอนะ 😊